System kaucyjny zbliża się wielkimi krokami

W odpowiedzi na rosnące potrzeby ochrony środowiska oraz dążenie do zrównoważonego rozwoju, Polska wprowadzi system kaucyjny od 1 stycznia 2025 roku. W systemie kaucyjnym klienci płacą dodatkową opłatę kaucyjną przy zakupie produktu w butelce lub puszce. Kaucja ta jest zwracana przy oddaniu opakowania w punkcie zwrotnym. System ten, znany z wielu krajów Unii Europejskiej, ma na celu zwiększenie odzysku i recyklingu opakowań, w szczególności butelek plastikowych i szklanych oraz puszek aluminiowych.

Doświadczenia innych krajów europejskich

W tym momencie w Europie jest blisko 20 krajów, które realizują system kaucyjny. Wiele z tych krajów z powodzeniem stosuje systemy kaucyjne od lat. Przykładem mogą być Niemcy, gdzie system działa od 2003 roku i obejmuje szeroki zakres opakowań. Skuteczność niemieckiego systemu kaucyjnego jest wysoka – współczynnik zwrotu butelek wynosi tam ponad 98%. Podobne systemy funkcjonują w krajach skandynawskich, takich jak Dania czy Norwegia, gdzie również notuje się wysoką efektywność recyklingu. Do państw, które system kaucyjny wprowadziły relatywnie niedawno, należy Litwa (system wprowadzono w 2016 roku). Tam system kaucyjny również się sprawdził. W pierwszym roku funkcjonowania systemu zakładano jego skuteczność na poziomie 55%. Litewscy konsumenci okazali się bardziej proekologiczni (i ekonomiczni) niż zakładano – skuteczność systemu wyniosła blisko 75%. Obecnie skuteczność ta dochodzi do 90%. Kluczowym czynnikiem sukcesu jest dobrze rozwinięta infrastruktura zwrotów oraz szeroka świadomość społeczna. Kraje te korzystają również z nowoczesnych technologii, takich jak automaty do zwrotu butelek, co znacząco ułatwia proces zwrotu i redukuje koszty operacyjne.

System kaucyjny w Polsce 

Już od początku przyszłego roku będziemy mieli do czynienia z nowym systemem kaucyjnym dla butelek i puszek. System ten obejmie zarówno jednorazowe butelki plastikowe na napoje do 3 litrów, jak i wielorazowe butelki szklane do 1,5 litra oraz puszki metalowe do 1 litra. Jeśli będziesz chciał odzyskać wpłaconą kaucję, wystarczy, że oddasz puste opakowania do sklepu. Sklepy większe, o  powierzchni przekraczającej 200 metrów kwadratowych, będą zobowiązane do przyjmowania pustych opakowań, natomiast mniejsze mogą zdecydować, czy chcą wziąć udział w programie. Co najlepsze, do zwrotu kaucji nie będzie potrzebny paragon! Wkrótce zostaną również określone dokładne stawki kaucji, które będą doliczane do ceny produktów. To proste i ekologiczne rozwiązanie, które zmobilizuje nas do ochrony środowiska. 

Wielu z nas przyzwyczaiło się do zgniatania pustych opakowań przed ich wyrzuceniem. W systemie kaucyjnym ważne jest, aby butelki nie były uszkodzone. Tym samym będziemy musieli zmienić nasze przyzwyczajenia.

Zalety systemu kaucyjnego

Ekologia – system kaucyjny sprzyja budowaniu świadomości ekologicznej, a regularny kontakt z systemem zwrotów może zwiększać zrozumienie znaczenia recyklingu i odpowiedzialnego gospodarowania odpadami.

Otoczenie – system kaucyjny przyczyni się do zmniejszenia ilości odpadów w środowisku, co bezpośrednio przekłada się na poprawę jakości życia – nikt z nas nie lubi widoku porzuconych śmieci. 

Wady systemu kaucyjnego

Przyzwyczajenie – do każdej nowej sytuacji trzeba się przyzwyczaić – tak będzie też z systemem kaucyjnym. Potrzebna będzie zmiana naszych dotychczasowych nawyków.

Koszt początkowy – wyższa cena produktów przy zakupie (kaucja jest później zwracana) może być dla niektórych problemem, ale i skutecznym motywatorem do dbania o środowisko. 

***

Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce stanowi zarówno wyzwanie, jak i szansę na poprawę efektywności recyklingu i zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Doświadczenia innych krajów UE wskazują, że przy odpowiednim przygotowaniu, takie systemy mogą skutecznie przyczynić się do zrównoważonego rozwoju, ciesząc się wysokim poparciem społecznym. Warto jednak pamiętać, że sukces systemu w dużej mierze zależy od jego akceptacji przez społeczeństwo oraz gotowości biznesów do poniesienia początkowych kosztów wdrożenia systemów.