Większość z nas przyzwyczaiła się, że las jest i już. W końcu drzewa można spotkać prawie wszędzie. Prawie, bo na przykład o Islandii mówi się, że jest to kraina, w której lasów nie ma albo jest ich niewiele. Przed wiekami lasy licznie porastały tamtejsze tereny, jednak pierwsi osadnicy w IX-X wieku doprowadzili do wyniszczenia naturalnego środowiska na Islandii – wycięli tereny leśne, a na powstałych łąkach zaczęli wypasać owce. Można to wydarzenie uznać za prawdziwą klęskę ekologiczną, której skutki Islandczycy odczuwają do dziś. Obecnie prowadzone są intensywne akcje zadrzewiania Islandii jednak jeszcze daleka droga do odzyskania dawnej drzewnej świetności. Tymczasem badania potwierdzają, że drzewa towarzyszą człowiekowi od wieków. Najstarsze żyjące drzewo zostało zlokalizowane przez naukowców z Uniwersytetu Umeå w Parku Narodowym Fulufjället w Szwecji – jest to 9550-letni świerk[1].
Czy ktoś z Was zastanawiał się co by było, gdyby lasów nie było – w naszym kraju, na naszym kontynencie, a może na świecie? Scenariusz abstrakcyjny, tylko czy aby na pewno? Może jesteśmy następni w kolejce po Borneo, wyspie w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie obszar leśny kurczy się w niepokojącym tempie. Jeszcze w 1950 roku las równikowy, który porasta wyspę, stanowił 90% powierzchni, 25 lat temu już jedyne 75% a prognozy na koniec 2020 mówią o 32,6%[2].
Co Ci mówi klimat?
W 2019 słowem roku uznanym przez językoznawców Uniwersytetu Warszawskiego zostało słowo klimat, a wyrażenie strajk klimatyczny (ang. climate strike) zostało wybrane jako słowo roku 2019 Collins Dictionary, podobnie jak zagrożenie klimatyczne (ang. climate emergency) przez Oxford Dictionaries.
Drzewa z klimatem mają wiele wspólnego – odgrywają znaczącą rolę w łagodzeniu negatywnych skutków działalności człowieka zmniejszając efekt cieplarniany, którego jedną z głównych przyczyn jest emisja dwutlenku węgla. Drzewa mają także wiele innych dobroczynnych właściwości:
- w procesie fotosyntezy przechwytują szkodliwy dwutlenek węgla, który jest obecny w naszej atmosferze, oddając nam w zamian tlen. Jedno drzewo pochłania nawet 6-7 kg dwutlenku węgla rocznie[3], jednocześnie wytwarzając około 118 kg tlenu[4]
- to naturalne filtry zanieczyszczonego powietrza – dzięki nim zapylenie w mieście można zmniejszyć nawet o 75%[5]
- działają chłodząco, parowanie sprawia, że mogą obniżyć temperaturę w miastach nawet o 10 stopni, a do tego dają schronienie przed palącym słońcem
- mogą być naturalną barierą dla hałasów oraz wpływać na utrzymanie wilgotności gleby
- działają dobroczynnie na ludzi, poprawiają samopoczucie i działają antydepresyjnie
Nowo sadzone lasy nie zastąpią lasów pierwotnych
Rokrocznie docierają do nas informacje o potężnych pożarach na Borneo, Sumatrze, w Brazylii i Boliwii czy na Syberii[6]. Względy ekonomiczne wypierają względy ekologiczne, a tysiące hektarów ziemi porośniętej drzewami są wypalane pod różne uprawy, pastwiska, a także ze względu na postępującą urbanizację. Giną nie tylko kilometry kwadratowe lasów, ale i niezliczone gatunki zwierząt, które każdego dnia tracą dom.
Z drugiej strony wiele krajów wprowadza programy zalesiania, powstają parki narodowe i rezerwaty przyrody. Jest to dobry trend, dzięki któremu mamy szansę choć trochę zrekompensować Matce Ziemi poniesione straty. Jednak warto pamiętać, że drzewa osiągają dojrzałość po około 80-100 latach, a lasy deszczowe nawet po około 300 latach[7]. A im dojrzalsze drzewo, tym wyższa zdolność do neutralizacji dwutlenku węgla[8].
O sensie sadzenia lasów rozmawialiśmy również z Adamem Wajrakiem w naszym podcaście.
Nie tylko drzewa mogą obniżyć CO2 w atmosferze
Mimo rosnącej świadomości na temat stanu naszej planety oraz przyczyn jej degradacji emisja dwutlenku węgla wciąż rośnie[9]. Dlaczego? Spalamy paliwa kopalne, po naszych ulicach jeździ coraz więcej samochodów, transport lotniczy jest w zasięgu ręki większości z nas, a do tego płoną lasy, co nie dość, że powoduje zwiększenie emisji dwutlenku węgla, to dodatkowo zmniejsza możliwości oczyszczania atmosfery z tego gazu przez drzewa.
Tymczasem istnieje wiele sposobów na to, aby obniżyć emisję dwutlenku węgla. Od łatwych do zastosowania przez każdego z nas, jak na przykład ograniczenie korzystania z samochodu na rzecz roweru lub komunikacji miejskiej, po wykorzystywanie tzw.zielonych technologii czy inteligentnych produktów optymalizujących zużycie energii.
Jednym z takich produktów jest Fortum Optimum, który nie tylko wpływa na stabilizację komfortu cieplnego w budynku, ale także, dzięki nowoczesnemu sposobowi regulacji ogrzewania, optymalizuje zużycie ciepła, a tym samym przyczynia się do ograniczenia emisji dwutlenku węgla nawet o kilkaset kilogramów rocznie na jednym budynku. Dla porównania średnie roczne zużycie ciepła sieciowego w gospodarstwie domowym wynosi 30,5 GJ10. Natomiast 1 GJ wytworzony z węgla to około 100 kg CO2, łatwo tym samym wyliczyć, że dla przeciętnego gospodarstwa domowego roczna produkcja dwutlenku węgla z samego ogrzewania wynosi ponad 3 tony.
Szanuj (każdą) zieleń
Pewnie zadajecie sobie w tej chwili pytanie: ile drzew należałoby zasadzić, aby zneutralizować emisję szkodliwych substancji. Trudno na nie odpowiedzieć. Pomocna w wyobrażeniu sobie tej liczby może być informacja, że naukowcy z Uniwersytetu w Helsinkach wraz z badaczami z Holandii, USA oraz Wielkiej Brytanii wyliczyli, że ilość węgla pochłoniętego przez 1 ha lasu wynosi tyle co średnia roczna emisja dwutlenku węgla przez cztery samochody osobowe[11]. A może zastanawiacie się, czy w takim razie w ogóle warto sadzić drzewa? Na pewno tak, ponieważ nie dość, że są istotnym elementem stabilizacji klimatu to po prostu sprawiają, że lepiej się czujemy. Zielone środowisko działa uspokajająco, a także mobilizuje do działania.
Czy drzewa mogą być jedyną metodą skutecznej redukcji emisji CO2? Nie, o ile nie chcemy zasadzić drzewami Polski od gór po morze. Dlatego szanujmy każde drzewo, każdy krzew, pamiętając jak dobroczynnie wpływa na nasze otoczenie, a w codziennym życiu miejmy uważność na to, jakie decyzje podejmujemy i świadomość, na ile przyczyniają się one do zwiększonej emisji szkodliwych substancji, które szkodzą nam wszystkim. Ale przede wszystkim korzystajmy z wszystkich możliwości ograniczenia emisji (transport zbiorowy, ekoenergia, czy też produkty optymalizujące zużycie energii jak Fortum Optimum, energooszczędne urządzenia czy oświetlenie).
Dla ciekawskich: zapraszamy do śledzenia w czasie rzeczywistym wiązania węgla przez sosnę w Finlandii. Carbon Tree jest częścią projektu badawczego Whirl Climate, który ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat wpływu lasów na klimat.
Posadź z nami #LasFortum
Doskonale zdajemy sobie sprawę, jak ważne są drzewa w mieście. Dlatego wspólnie z Dotlenieni.org przygotowaliśmy kampanię, dzięki której każdy może w prosty sposób zasadzić drzewo we Wrocławiu. Potrzebujesz do tego telefonu z systemem Android lub iOS.Pobierz aplikację Moje Fortum lub jeśli ją już masz, to zrób aktualizację. A na naszym liczniku pojawi się nowa wirtualna sadzonka, którą jesienią zamienimy na prawdziwe drzewo.
Autor tekstu: Agnieszka Gąsowska, Fortum
Źródła:
[1] Wikipedia.org; [2] Peron4.pl; [3] Cire.pl; [4], [5] Drzewa.org; [6] Spidersweb.pl; [7] lasy.gov.pl; [8] pl.clientearth.org; [9] Naukaoklimacie.pl; [10] stat.gov.pl; [11] tvp.info