Czy spalarnie odpadów mogą być ekologiczne?

Spalarnie odpadów to temat, który od lat wzbudza wiele emocji. Często postrzegane jako szkodliwe dla środowiska i zdrowia osób mieszkających w ich bezpośrednim otoczeniu, budzące sprzeciw lokalnych społeczności. Czy rzeczywiście są tak szkodliwe, jak się powszechnie uważa? Czy mogą stać się częścią ekologicznego systemu gospodarowania odpadami? Sprawdźmy, gdzie leży prawda.

Co znajdziesz w tym artykule?

Dlaczego spalarnie odpadów nie cieszą się dobrą renomą?

W powszechnej świadomości spalarnie kojarzą się z toksycznymi emisjami, uciążliwym zapachem i bezładnym “paleniem śmieci”. Źródłem tych obaw jest najczęściej nieaktualna wiedza dotycząca funkcjonowania tego typu zakładów. W przeszłości spalarnie rzeczywiście mogły powodować znaczne szkody środowiskowe przez brak skutecznych rozwiązań filtrujących powstające w procese spalania toksyczne substancje. Współcześnie jednak spalarnie odpadów muszą spełniać rygorystyczne normy emisji, a technologie w nich stosowane znacząco się rozwinęły.

Często sprzeciw wobec budowy nowych spalarni wynika z tzw. efektu NIMBY („Not In My Back Yard”) — ludzie rozumieją potrzebę istnienia takich obiektów, ale nie chcą ich w swoim sąsiedztwie.

Spalarnie odpadów – fakty i mity

Mit: Spalarnie są źródłem niebezpiecznych, toksycznych emisji
Fakt: Nowoczesne spalarnie odpadów spełniają bardzo surowe normy środowiskowe. Stosuje się w nich zaawansowane systemy filtrujące, które skutecznie zapobiegają przedostawaniu się szkodliwych substancji do atmosfery.

Mit: Spalarnie odpadów zniechęcają do recyklingu
Fakt: Spalarnie są ostatnim etapem w hierarchii postępowania z odpadami. Zgodnie z zasadą „reduce-reuse-recycle-recover”, spalanie dotyczy jedynie odpadów poddanych uprzedniej selekcji, nienadających się do ponownego użycia lub recyklingu.

Mit 3: Spalarnie odpadów służą do bezładnego “palenia śmieci”
Fakt: W Europie działa wiele nowoczesnych spalarni, które łączą utylizację odpadów z odzyskiem energii — produkując ciepło i prąd. W chwili obecnej odpady zaliczane są do grona paliw alternatywnych, wspierając lokalne społeczności w procesie odejścia od paliw kopalnych.

Jak działają nowoczesne spalarnie odpadów?

W dobrze zaprojektowanej gospodarce obiegu zamkniętego każda frakcja odpadów znajduje swoje miejsce - recykling, kompostowanie lub... przekształcanie w energię. Spalarnie pozwalają zagospodarować te odpady, które w przeciwnym razie trafiłyby na składowiska, fizycznie zanieczyszczając środowisko oraz emitując metan - gaz cieplarniany kilkadziesiąt razy silniejszy niż CO₂.

Jak zatem wygląda proces przemiany dostarczonego “surowca” w energię cieplną? Wszystko zaczyna się od przyjęcia odpadów do tzw. bunkra zsypowego. Nastepnie za pomocą suwnic odpady są transportowane do rozdrabniarek. Stamtąd, zmieszane i rozdrobnione, trafiają do komory spalania, gdzie poddawane są obróbce termicznej w temperaturze 900–1 100 °C, co zapewnia niemal całkowite utlenianie substancji organicznych. Wytworzone ciepło przechwytywane jest w wymiennikach wodnych w kotle, który produkuje parę napędzającą turbiny elektryczne; takie rozwiązanie umożliwia jednoczesną produkcję prądu i ciepła systemowego.

Kluczowym etapem jest oczyszczanie spalin: zaawansowane systemy filtracyjne, takie jak elektrofiltry, filtry workowe i płuczki chemiczne, eliminują pyły, metale ciężkie i inne zanieczyszczenia. Emisje są monitorowane w czasie rzeczywistym, zgodnie z najostrzejszymi normami UE.

A co z pozostałymi produktami spalania? Należy do nich żużel – reszta stała, z której odzyskuje się metale i surowce wtórne, a popioły lotne poddaje się unieszkodliwieniu zgodnie z przepisami o odpadach niebezpiecznych. Niekiedy żużel wykorzystywany jest do produkcji materiałów budowlanych. Choć spalanie generuje emisję CO₂, znaczną część stanowią tzw. emisje biogeniczne (pochodzenia organicznego), które nie są zaliczane do śladu węglowego według zasad IPCC i unijnego systemu EU ETS. Ślad ten wynosi przeciętnie ok. 400 kg emisji CO₂ na tonę odpadów.

Rozwiązania Fortum – ekologiczna produkcja ciepła

Poszukując ekologicznych źródeł energii, również Fortum postawiło na rozwiązania z zakresu pozyskiwania ciepła w procesie spalania odpadów.

W tym celu pod koniec 2024 roku w Zawierciu uruchomiony został zakład produkcji RDF - paliwa produkowanego z odpadów, głównie komunalnych i przemysłowych, które następnie zasila elektrociepłownię Fortum w Zabrzu.

Linia produkcyjna w Zawierciu działa w pełni automatycznie i jest wyposażona w najnowocześniejsze technologie, takie jak kompleksowy system odpylania, filtry węglowe, separatory czy zaawansowane zabezpieczenia przeciwpożarowe. Dzięki temu zakład spełnia najwyższe standardy ochrony środowiska i bezpieczeństwa.

W trakcie pierwszych 100 dni od uruchomienia zakładu produkcji paliwa alternatywnego RDF przetworzono prawie 23 tysiące ton odpadów, które zamiast trafić na składowiska, zostały przekształcone w paliwo wykorzystywane do produkcji ciepła ogrzewającego ponad 30 tysięcy mieszkań w Zabrzu i Bytomiu.

Przykład Fortum pokazuje, że nowoczesne spalarnie mogą wspierać ekologiczne cele miast, dostarczając ciepło ich mieszkańcom przy minimalnym wpływie na środowisko. Ostatecznie to nie sama metoda pozyskiwania energii cieplnej, lecz sposób jej wdrożenia i zarządzania procesem decydują o tym, czy będzie ona naprawdę ekologiczna i bezpieczna dla lokalnych społeczności.

ZAPISZ SIĘ DO NEWSLETTERA

Jeśli zainteresowały Cię nasze treści i chcesz otrzymywać regularne informacje o nowych artykułach, praktycznych materiałach oraz poradach, zapisz się do naszego Newslettera.

Zapisz się